Teksty XVIII-wieczne z grantem NPRH
Projekt z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Źródła do dziejów Czapskich w XVIII wieku. Egodokumenty członków rodziny wojewody pomorskiego Piotra Jana (1685–1736) – opracowanie filologiczno-historyczne i edycja” czekał na ocenę przeszło dwa lata, gdyż na przeszkodzie stanęła pandemia, jednak ostatecznie uzyskał finansowanie w wysokości 723 814 zł. Tym samym znalazł się w gronie 39 wniosków wybranych przez ekspertów spośród 268 złożonych w module „Dziedzictwo narodowe”.
Zaplanowane na 5 lat badania prowadzone będą przez siedmioosobowy zespół składający się z literaturoznawczyń, językoznawczyń, historyków i historyka sztuki z Olsztyna, Torunia, Gdańska oraz Warszawy. Jego pracami kieruje dr hab. Iwona Maciejewska, prof. UWM. Celem projektu będzie analiza filologiczna i historyczna dokumentów osobistych (listów oraz diariusza) członków rodu Czapskich, a następnie udostępnienie ich w postaci edycji (również w wersji online).
– Przeprowadzone badania pozwolą m.in. na dopełnienie obrazu epistolografii kobiecej XVIII wieku i wskazanie, na ile odpowiada ona utrwalonym regułom korespondencji, a na ile ma charakter odrębny, wynikający m.in. z tego, że kobiety nie uczestniczyły w ówczesnym modelu edukacji – tłumaczy prof. Maciejewska. – Analiza listów synów wojewody pomorskiego pozwoli na skonfrontowanie epistolografii tworzonej przez dwie płcie odgrywające inne role w społeczeństwie. Dzięki projektowi możliwe będzie także poszerzenie wiedzy na temat polszczyny I połowy XVIII wieku, która nadal jest niewystarczająco rozpoznana, gdyż „Elektroniczny słownik polszczyzny XVII i XVIII wieku” dopiero powstaje. Ważną kwestią będzie również scharakteryzowanie zróżnicowanej działalności członków rodziny Jana Piotra Czapskiego, którzy nie tylko angażowali się w politykę, m.in. w spór o tron między Stanisławem Leszczyńskim a Augustem III, ale byli także aktywni na polu mecenatu artystycznego.
Idea polskości w nazwach
Dwuletni projekt prof. Mariusza Rutkowskiego o wartości 113 000 zł, zatytułowany „Rekonstrukcja idei polskości na podstawie nazw własnych przestrzeni miejskiej (nazwy ulic i placów)” dotyczy opisu polskiego nazewnictwa miejskiego jako nośnika pamięci zbiorowej i polskiej tożsamości narodowej – idei polskości.
Językoznawca podkreśla, że nazwy własne stanowią jeden z ważniejszych elementów wspólnototwórczych, kumulujących ważne dla danej zbiorowości wartości i stabilizujących w ten sposób jej wspólnotową tożsamość.
– Wyróżniają się w tej roli nazwy własne przestrzeni miejskiej: ulic, placów, rond i innych obiektów ważnych w strukturze miasta – mówi prof. Rutkowski. – W polskiej tradycji przyjął się zwyczaj honorowania m.in. wybitnych postaci czy ważnych wydarzeń poprzez nadanie ulicom ich imienia. W ten sposób za pomocą tego nazewnictwa odtwarzany jest swoisty system wartości, kod kulturowy, który jest elementarnym składnikiem polskiej tożsamości narodowej. Zbadanie i interpretacja tych nazw dostarczy ważnych informacji na temat polskiej tożsamości, jej kluczowych, prototypowych reprezentacji, a zatem może być niezwykle interesującym poznawczo wglądem w strukturę idei polskości – polskości „unazwowionej”, a więc ucieleśnionej i utrwalonej w nazwach własnych.
Źródło: Katedra Literatury Polskiej UWM w Olsztynie